Backlight Season 4

Op 12 september buigt de Tweede Kamer zich over het door Medy van der Laan voorgestelde nieuwe omroepakkoord. Reden voor Tegenlicht om te bezien of in het beoogde omroepbeleid voldoende waarborgen blijven bestaan voor inhoudelijk hoogstaande televisie. Felix Rottenberg houdt wederom open huis in zijn Wolkenkrabber, voor een zoektocht naar de toekomst van kwaliteit.

Vier jaar na de val van de Twin Towers lijkt West-Europa ‘aan de beurt’. Afgelopen zomer werd vooral het Engeland van Tony Blair geconfronteerd met de gewelddadige overtuigingen van het radicale reborn islamisme. En weer blijkt een patroon zichtbaar in de daderprofielen: ‘de geur van het paradijs’. Nu ook Nederland de adem inhoudt is het eens te meer tijd om verdieping aan te brengen in onze kennis van de nieuwe vijand. Voor Tegenlicht reden om het tweeluik De geur van het paradijs te herhalen, dat in fraaie beelden op zoek gaat naar het voor ons zo uitheemse denken en geloven. Een denken en geloven dat inmiddels tot veel terreur heeft geleid, en voor permanente dreiging zorgt.

Dat de G8 niet genoeg heeft opgeleverd, moeten we de politiek niet aan rekenen, maar slechts onszelf. We hebben nog steeds niet voldoende mensen op de been weten te krijgen.Aldus U2 zanger Bono in Tegenlicht. Samen met econome en activiste Noreena Hertz analyseert hij hoe het staat met de bereidheid in de wereld om het armoedeprobleem blijvend aan te pakken.

Wat twintig jaar geleden nog onmogelijk leek, is vandaag de dag wél haalbaar: het beëindigen van de ergste armoede op de wereld. Dit is tenminste de vaste overtuiging van de Amerikaanse ontwikkelingseconoom Jeffrey Sachs.

Deze week presenteerde de VN-onderzoeker Detlev Mehlis zijn langverwachtte onderzoeksrapport naar de moordaanslag op de Libanese oud-premier Rafik Hariri. In het rapport wordt geconstateerd dat de Syrische veiligheidsdienten en andere hooggeplaatste Syrische functionarissen betrokken zouden zijn geweest bij deze moordaanslag. Ook de Libanese president, Emile Lahoud zou op de hoogte zijn geweest van de moordaanslag op Hariri. In Tegenlicht de achtergronden en een reconstructie van deze politieke moord aan de hand van gesprekken met de meest nauw betrokkenen personen, zoals onder anderen oppositieleider Walid Jumblatt, persoonlijke vriend en minister van Telecommunicatie Marwan Hamade, en politicoloog en oud-minister van Onderwijs en Cultuur Ghassan Salame.

'Vrouwen zijn de gelijken van mannen. Of zoals de profeet zei: Goede mannen eren vrouwen en alleen slechte mannen beledigen hen.

Een primeur in Tegenlicht: voor het eerst heeft een Nederlandse vrouw toestemming om te filmen in Saoedi-Arabië. Programmamaker Bregtje van der Haak gaat (gesluierd) op reis en onderzoekt in een persoonlijke road movie hoe werkende vrouwen in Saoedi-Arabië de grenzen van het mogelijke opzoeken.

Een primeur in Tegenlicht: voor het eerst heeft een Nederlandse vrouw toestemming om te filmen in Saoedi-Arabië. Programmamaker Bregtje van der Haak gaat (gesluierd) op reis en onderzoekt in een persoonlijke road movie hoe werkende vrouwen in Saoedi-Arabië de grenzen van het mogelijke opzoeken.

Leven we op een zeepbel? Kan de zwaar in de schulden geraakte Amerikaanse economie instorten en ons, Europeanen, meesleuren in de vrije val? Zijn de dagen van wereldmunt dollar geteld? En is een herhaling van de crisisjaren dertig echt zo ondenkbaar? VPRO's Tegenlicht en NRC Handelsblad presenteren in nauwe samenwerking hun eerste proeve van 'stel dat'-journalistiek. Stel dat op een dag de dollar valt. In een scenario dat zich ontrolt in 24 uur buitelen waarheid en fictie over elkaar heen. Om negen uur 's morgens krijgt een handelaar in Singapore de opdracht om een grote hoeveelheid dollars te verkopen, waarmee hij een ongekend diepe val van de dollar in gang zet. Uur na uur zien we hoe de wereld daarop reageert. Aan het eind van de dag staat correspondent Twan Huys handenwringend voor de camera in Washington, Chinezen maken zich op voor een mogelijke oorlog, en in Amsterdam kan een vrouw haar taxi alleen nog maar betalen met drie pakjes sigaretten.

De Publieke Omroep moet steeds verder bezuinigen omdat de reclame-inkomsten afnemen. Den Haag wil de tegenvallers niet compenseren en daarom zijn er nu serieuze plannen voor een Publieke Omroep naar commerciële snit. Dus met de kijkcijfers als overheersende maatstaf, om daarmee reclamegelden binnen te halen.

Kan aandacht genezen? Frank Vijg, directeur van Meavita Thuiszorg in Den Haag (3500 medewerkers) denkt van wel. Vijg halveerde met de methode 'paaltjes slaan' in een jaar het ziekteverzuim van zijn thuiszorgorganisatie. Elke dag 180 mensen méér aan het werk, en het einde is volgens Vijg nog niet in zicht.

In de Colombiaanse burgeroorlog vechten sinds jaar en dag linkse guerrillabewegingen, regeringstroepen en rechtse paramilitaire groeperingen een uitzichtloze strijd. De laatste jaren heeft het strijdtoneel zich meer en meer naar stadswijken verplaatst, waar guerrilla's en paramilitairen de dienst uitmaken. Stadsbendes sluiten zich aan en het nationale conflict is daardoor veranderd in een wrede stadsoorlog waarin wijken tegen elkaar vechten.

In Zuid-Afrika leven ca. 46 miljoen mensen, aangenomen wordt dat thans 6.3 miljoen Zuid-Afrikanen HIV-besmet zijn, in 2003 bedroeg dat aantal nog 5.3 miljoen. Jaarlijks sterven ca. 350.000 Zuid-Afrikanen aan de gevolgen van AIDS. Als gevolg hiervan floreert de begrafenisindustrie en barsten de begraafplaatsen uit hun voegen.

'Wat kán ik eigenlijk? Waarin ben ik beter dan anderen? Ben ik te duur?' In hoeverre is de werkende Nederlander opgewassen tegen de kracht van de globalisering in de 21ste eeuw? Tegenlicht onderzoekt de verreikende consequenties van breedbandverbindingen, kostenbesparingen en outsourcing voor onze banen, beroepen, ondernemingen, en voor onze vangnetten en zekerheden.

De Nederlandse economie staat er – met oog op de toekomst - weinig florissant bij. India, China, Brazilie, Oost-Europa, ze zijn goedkoper, ambitieuzer en inventief. Laag geschoolde arbeid verlaat rap ons land en hooggekwalificeerde kennis is allang niet meer een zaak van het westen alleen.

Niemand kan zich voorstellen dat het plotseling oorlog is. Dat er van de een op de andere dag tanks door de straten rijden en er bommen vallen. Ook de drie Tsjetsjeense vrienden Ramzan, Roeslan en Islam niet. Maar het overkwam hen en hun familie wel. Een van de drie, Ramzan, die als cameraman werkt, legt hun leven en de onbegrijpelijkheid van de oorlog vast. De komende twee weken in Tegenlicht een schokkend, soms hilarisch maar vooral ontroerend verslag van hun leven in oorlog en vrede. Een leven dat twee van hen met de dood zullen bekopen.

Op 7 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Extreem rechts, samengegaan in de Nederlandse Volks Unie, doet er aan mee. Wie bevolken de Nederlandse Volks Unie? Wat is hun netwerk? Wat zijn de internationale contacten? Wat zijn hun ideeën en wat zijn hun kansen? In ‘Voor volk en vaderland’ volgt Tegenlicht-regisseur Rob Schröder drie radicale jongeren, en probeert te begrijpen wat hen bezielt.

Breda Noord werd eind jaren ’60 gebouwd als sociale nieuwbouwwijk voor de vele woningzoekende jonge gezinnen. Onder het motto: licht, lucht en ruimte verrees een wijk vol hoop en verwachting. De afgelopen decennia is de samenstelling van de wijk ingrijpend veranderd en heeft de verwachting plaatsgemaakt voor achterstallig onderhoud, drugsoverlast, botsende levensstijlen. De onvrede over de problemen is ondertussen tot de politiek doorgedrongen en de bestuurders lanceren het ene naar het andere plan om de leefbaarheid in de buurt terug te brengen.

De Ugandese Steven krijgt politiek asiel in Denemarken. Hij claimt ooit als kindsoldaat geronseld te zijn door het Ugandese leger, gedeserteerd en nu op de vlucht voor represailles. De Deense regisseuse Mette Zeruneith ontfermt zich over hem. Steven blijkt een zoon te hebben die hij naar Denemarken wil halen. Ze helpt hem en besluit tot het maken van een hartverwarmende documentaire. Dan verdwijnen Steven en zijn zoon van de wereld. En de werkelijkheid blijkt volstrekt anders dan gedacht.

Wat betekent klimaatverandering voor de inwoners van een land dat grotendeels onder NAP ligt? Zullen de gevolgen van de klimaatontwikkelingen de huidige generatie raken? Of de eerstvolgende? Moeten de inwoners van Nederland vaart maken met onorthodoxe keuzes wat betreft hun huisvesting? Hoe weerbestendig is Nederland? Programmamaker Gijs Meyer Swantee meet voor Tegenlicht Nederland eens flink door, op zoek naar de klimaatbestendigheid van de Nederlandse burgers. En doet onderweg een opmerkelijke ontdekking: klimaatverandering blijkt booming business te zijn.

Geen sector is in zo’n diepe impasse geraakt als de ruimtelijke ordening, meent landschapsarchitect Adriaan Geuze. Zo ziet hij met lede ogen dat het Groene Hart wordt opgegeven; dit unieke landschap van duizend jaar oude veenpolders met zijn ‘goddelijke licht’ dreigt definitief te bezwijken onder de ambities van wethouders en projectontwikkelaars.

‘Vrouwenhandel roept afschuw op bij beleidsmakers, journalisten, politici en burgers. Maar in de praktijk blijft er weinig over van die reactie. Vrouwenhandel heeft zich in Nederland genesteld, schouder aan schouder met de onverschilligheid en in stand gehouden door de politiek en samenleving’. Dit zegt de Nederlandse juriste en onderzoeksjournaliste Ruth Hopkins in Tegenlicht in de documentaire Seksslavinnen. Hopkins is de auteur van het recent verschenen boek over vrouwenhandel: ‘Ik laat je nooit meer gaan’.

In de reeks Opinie en Gesprek spreekt VPRO-programmamaker Chris Kijne met opinieleiders uit binnen- en buitenland. De reeks, een samenwerking tussen de VPRO en NRC-Handelsblad, is maandelijks te zien op het digitale documentairekanaal Holland Doc en nu ook voor het eerst in VPRO's Tegenlicht. Naar aanleiding van het verschijnen van het nieuwste boek van Francis Fukuyama, waarvan in NRC op zaterdag 8 april voorpublicatie verschijnt, praat Chris Kijne met de Amerikaanse politieke denker . Eens een belangrijk boegbeeld van het Amerikaanse neoconservatisme, maar nu fel criticaster van de draai die Bush cs. aan het neoconservatieve gedachtegoed hebben gegeven.

In Tegenlicht een exclusief interview met de Amerikaanse diplomaat Paul Bremer, de speciale afgezant van President Bush in Irak van mei 2003 tot juni 2004. In een openhartig gesprek kijkt Bremer terug op zijn periode in Irak. Hij vertelt over de lessen die hij daar geleerd heeft en de fouten die er gemaakt zijn.

De bestuurders van Ahold staan deze maanden terecht wegens oplichting en fraude. Was daar sprake van haantjescultuur? Van gevaarlijke 'group think'? En was het financiële geknoei misschien achterwege gebleven als er ook een vrouw in de Raad van Bestuur had gezeten? In Tegenlicht vraagt Felix Rottenberg zich af wat er aan de hand is in Nederland.

Wat als alle informatie in de wereld gecategoriseerd en gemakkelijk doorzoekbaar zou zijn? Wat als al het nieuws van over de hele wereld, alle boeken, geschreven teksten, foto’s en video die er bestaan op één plaats in de wereld verzameld zou worden, en overal beschikbaar zou zijn? Dat is precies het doel van Google, en het bedrijf zal er niet lang meer over doen om dit te verwezenlijken. Via de bekende zoekmachine, via Google Earth, waarin alle mogelijke informatie ingedeeld wordt op geografische locatie. Maar bijvoorbeeld ook via Google Books, een project waarbij Google complete bibliotheken digitaliseert.

Wat wilt u liever, tot in lengte van dagen bang zijn voor achtergelaten rugzakken in de trein, of toch een voorzichtige verkenning van eventuele mogelijkheden tot dialoog met radicale Arabische groepen, en uiteindelijk misschien zelfs met Al Qaeda? Tegenlicht neemt een voorschot op de toekomst en peilt de mening van vijf deskundigen, die vanuit hun specifieke terrein een perspectief schetsen op de huidige impasse.

‘Hoe begin je een revolutie’ is het verhaal van twee jonge politieke activisten, Murad en Emin, die proberen een vreedzame revolutie in Azerbeidjan te organiseren. Ze zijn geïnspireerd door recente ontwikkelingen in Servië, Georgië en Oekraïne waar het de oppositiepartijen lukte via vreedzame oranje en rozen-revoluties de nationale dictators te verdrijven.